సంగీత కళానిధి పాట - సంగీత శాస్త్ర 'మేలుప్రతినిధి' మాట

తెలుగునాట కర్ణాట సంగీతపు  పెద్దదిక్కు అయిన నేదునూరి - సంగీత నాట్యశాస్త్ర పండిత వర్యుడైన పప్పు వేణుగోపాలరావు గార్లు కలసి అన్నమయ్య - రామదాసు ల పాటలను వివరిస్తున్న lecture-demo దృశ్యకం
 ఆకట్టుకుంటుంది. 

ఈ ఉదాహరణ సహిత ఉపన్యాసంలో  ఆసక్తి కలిగించిన అంశాలు కొన్ని. 

1)  కర్ణాటక సంగీతపు nobel prize గా భావించే సంగీత కళా నిధి పురస్కారం అందుకున్న తెలుగు వారి సంఖ్య పది లోపే. అది నేదునూరి గారు 1991 లో అందుకున్నారు.  పై ఉపన్యాసంలోవారి మాటల్లోనే..  ఆయనకు సంగీత కళా నిధి propose చేసినది సెమ్మంగూడి గారు. second చేసినవారు m.s. సుబ్బలక్ష్మిగారు.  ఈ ఒక్క సంగతి చాలు నేదునూరి విద్వత్తు ఎంత గొప్పదో తెలియటానికి. 

తెలుగువారిలో నేదునూరిగారి తరువాత సంగీతకళానిధి అందుకోగల ఒకే ఒక ఆశాదీపం mandolin శ్రీనివాస్ మనలని  వదలి వెళ్లిపోయాడు. కనుచూపు మేరలో ఇంకెవరూ లేరు.  

(వారికి ఇంతదాకా పద్మ పురస్కారం ఇవ్వకపోవటం బాధాకరం. ఈ ఏడాది వారికి 'పద్మ విభూషణ్' ఇస్తేనే ఇంతకాలం నిర్లక్ష్యించిన పాపానికి నిష్కృతి.) 

2)  త్యాగరాజస్వామి వారి 12 కీర్తనలకు కూడా నేదునూరిగారు స్వరకల్పన చేశారని తెలియవచ్చింది. ఈ మహత్కార్యానికి తగినవారు వారే 

3) అన్నమయ్య గీతాలను  కీర్తన స్థాయిలో స్వరపరచి  పరిపూర్ణతను చేకూర్చారు పరమ సంప్రదాయవాది నేదునూరి గారు. . పలుకుతేనెల తల్లి, ముద్దుగారే యశోద, పొలతి జవ్వనము, నానాటి బ్రతుకు నాటకము, పురుషోత్తముడవీవు, భావములోనా బాహ్యమునందున.. ఈ అన్నమయ్య గీతాలకు శాశ్వతత్వాన్ని చేకూర్చారు నేదునూరి గారు.  

4) పప్పు వేణుగోపాల్ గారు ఒక encyclopaedia అని చెప్పవచ్చు.  క్లిష్టమైన అంశాలను audience స్థాయికి తగ్గట్టుగా వివరించటం ఆయన ప్రత్యేకత. ఒకేవ్యక్తిలో  సంస్కృత, తెలుగు భాషా పాండిత్యం, నాట్య శాస్త్రం, సంగీత శాస్త్రం ఇన్ని విద్యలు ఉండటం తెలుగువారికే గర్వకారణం. నేదునూరి గారి నుంచి అద్భుతమైన విశేషాలను పూవునుంచి భ్రమరం  మధువును లాగిన విధాన చక్కగా రాబట్టారు. 

5) నేదునూరి గారు అంత చక్కగా ఆంగ్లంలో మాట్లాడుతారని  తెలిసింది.  

 పై ఉపన్యాసం ఆద్యంతం ఆసక్తికరంగా  educative గా ఉన్నది.  audience లో కొద్దిమందే కనిపించారు. 

ఇటువంటి దృశ్యకాలు youtube ద్వారా  ఎంతోమందికి చేరాలి. 
నాకు ఎంతో ఆనందాన్ని, తృప్తిని కలిగించిన video ఇది.  

mandolin మాంత్రికుడా ఇక శెలవు.

mandolin శ్రీనివాస్  మరణం  సంగీత ప్రేమికులు దిగ్భ్రాంతి చెందే వార్త. కంటతడి పెట్టని అభిమాని లేడు.

mandolin శ్రీనివాస్  పండిత్  రవిశంకర్,  ద్వారం, చిట్టిబాబు, ఎహుది మెనుహిన్, ఎల్. సుబ్రహ్మణ్యం, హరిప్రసాద్ చౌరాసియా...   స్థాయికి చెందిన విశ్వానికే తలమానికమైన సంగీత విద్వాంసుడు.

ఎక్కడి పాలకొల్లు. ఎక్కడి mandolin . ఎవరీ శ్రినివాసు. ఎక్కడికి చేరుకున్నాడు. దాదాపు 35 ఏళ్ళుగా సంగీతాభిమానులను ధన్యులను చేశాడు.

సృష్టికర్త  కొంతమందిలో తన అంశను అధికంగా నింపుతాడు. favourite child of god అనవచ్చు. సంగీత సరస్వతీ దేవత ప్రియ మానస పుత్రుడు.

శరదృతువులో  వెన్నెల జలపాతం ఆ సంగీతం. ఆ సంగీతాన్ని విని ఆనందిచటమే తప్ప వర్ణించే సామర్థ్యం నాకు లేదు.  కచ్చేరీ చేశాడంటే అమృత సాగరం ఆనకట్ట  గేట్లు ఎత్తినట్టే. ఆ సంగీత ఝరి లో ఎంత తడిసినా తనివితీరదు. 

పండిత్  రవిశంకర్, సెమ్మంగుడి, విక్కు వినాయకరాం, లాల్గుడి, కద్రి, ఉమయలపురం శివరామన్.... శ్రీనివాసును అభిమానించే సంగీత దిగ్గజాలు. పద్మా సుబ్రహ్మణ్యం గారు చెప్పినట్టు శ్రీనివాస్ జీవితం , సంగీతం అన్నీ fast  track లో జరిగిపోయాయి.

వారి ఆత్మ శాంతికై  ఒక చిరుదీపం - 'తులసీ దళములచే'

జాతస్య మరణం ధ్రువం అని తెలుసు కానీ ధృవం జన్మ మృతస్య అన్న హామీని ఇంత నిర్దయగా  'mandolin శ్రీనివాస్' ను మనకు దూరం చేసిన  ఆ దైవం నిలబెట్టుకోవాలి. నాకు ఆ నమ్మకం ఉంది.

a genius goes by the name of s. రాజేశ్వరరావు

S . రాజేశ్వరరావు గారు  ఒక పరిపూర్ణమైన సినీ సంగీత దర్శకుడు. వారిని ఆత్మీయంగా బ్లాజ్ముఖంగా స్మరించుకోవాలి అనిపించింది. ఇప్పుడు వస్తున్న garbage cine music నుంచి ఉపశమనంగా ఉంటుంది.

మేధావి. సినీ సంగీతానికి ఎంతమేరకు అవసరమో అంతవరకే శాస్త్రీయ సంగీతాన్ని వాడటం తెలిసిన వారు. విభిన్న శైలులను adapt చేసుకోవటంలో ఆయన దిట్ట.

పసుపు, సున్నం కలయికతో కుంకుమ వర్ణం ఏర్పడినట్టు కొంచెం కర్నాటకం కొంచెం హిందుస్తానీ , కొంత లలిత శాస్త్రీయం కలిపి సినీ సంగీతానికి సరిపడే ఒక హాయైన శైలిని సృష్టించాడు.

SRR - PS కలయికలో వచ్చిన వీణ పాటలు అజరామరాలు. ఆయన బాణీలు వింటుంటే music made simple అనిపిస్తాయి. కానీ పాడినవాళ్ళకు తెలుస్తుంది అవి అంత వీజీ కాదని. .

ఉదా: 1) 'పాడెద నీ నామమే గోపాల ' (అమాయకురాలు-పి.సుశీల). పాట ఎత్తుగడలోనే srr ముద్ర ప్రబలంగా వినిపిస్తుంది.

2) మదిలో వీణలు మ్రోగే. (ఆత్మీయులు- పి.సుశీల)

చంద్రలేఖ, మల్లీశ్వరి, మిస్సమ్మ, మాయాబజార్, భక్త ప్రహ్లాద, భక్త జయదేవ, భీష్మ, పూజా ఫలం  -- SRR గొప్ప సంగీతం అందించిన చిత్రాలలోకొన్ని.  భీమ్ పలాస్ , మోహన కళ్యాణి రాగాలు ఆయనకు ఇష్టమని పిస్తుంది. పాటలో రెండు చరణాలు ఉంటే విభిన్నంగా బాణీలు కట్టడం ఆయన శైలి.

పూలరంగడు చిత్రంలోని 'చిగురులు వేసిన కలలన్నీ' పాట నాకు ఎంటో ఇష్టమైన  పాట.

మిస్సమ్మ లోని ఆరభి రాగంలోని  'బృందావనమది అందరిదీ' పాట ఎన్నటికీ మరువలేము.

పూజాఫలం లోని 'నిన్నలేని అందమేదో', ' పగలే వెన్నెల' పాటలు తెలుగువారికి వారు ఇచ్చిన ఎన్నడూ ఇంకిపోని మంచినీటి చెలమలు. 

వారి ప్రవేటు గీతాలు కూడా ఎంతో ప్రాచుర్యం పొందాయి. ఆయన nasal voice తో పాడటం విలక్షణంగా ఉంటుంది.

SRR , పెండ్యాల , సుశీల , ఘంటసాల - అది ఒక స్వర్ణ యుగం. వారి సంగీతం తెలుగువారి అమూల్యమైన సంపద.

పాతవన్నీ మంచివి. కొత్తవన్నీ చెత్తవి అన్నది నా ఉద్దేశ్యం కాదుకానీ DSP & taman లు ఇచ్చే సంగీతపు కొరడాదెబ్బలకు SRR గంధం పూతలు అవసరమే. 

గహనా మనసో గతి: అధునా హిందోళమే శరణాగతి.

మనసు చేసే మాయలు అన్నీ ఇన్నీ కావు.  ఉన్నతంగా కొన్ని సార్లు , నీచంగా అనేక మార్లు, ఎక్కువభాగం మామూలుగా ప్రవర్తిస్తుంది.
ఒకపరి శిష్టాన్నములు  ఒకపరి దుష్టాన్నములు  కోరుతుంది.

మంచి సంగీతం  వినటం మనసును  higher plane లో ఉంచుతుంది.

(preachy preachy అవుతోంది. lemme shift  gears  )


GBK గారు  అన్నమయ్య పదాలను జనరంజకంగా బాణీలు కట్టడంలో ఎంతో కృషి చేశారు వారు హిందోళంలో కట్టిన ఈ పాట వింటే మైమరచి పోవటం ఖాయం.' నారాయణ నీ నామమే గతి ఇక '..

ఒక శ్రోత ఇలా వ్యాఖ్యానించారు '  ప్రాణం పోయినా పరవాలేదు ఈ పాట విన్నాక' .  అని.
అంత గొప్పగా ఉంది ఈపాట బాణీ , ప్రసాద్ గారు పాడిన తీరు.
పాటలో అట్టే ఆకట్టుకునే మాటలు  'పైపై ముందట భవజలధి దాపు వెనుక  చింతా జలధి చాపలము నడుమ సంసార జలధి'

హిందోళమే అమృతతుల్యంగా ఉంటుంది. ఎన్నో గొప్ప పాటలు ఉన్నాయి.

సముద్రపు అలలు, నిండు చందమామ , చంటిపిల్లల నవ్వులు,  ఎంత చూసినా తనివితీరదు, విసుగు పుట్టదు.
ఈ పాట కూడా ఆ కోవ లోనిదే.

అలాగే 'మునుల తపమునదె మూలభూతి యదె'  పాట కూడా చాలా బాగుంది. ముఖ్యంగా  చరణాల ప్రారంభంలో ఉన్న మాధుర్యం మనసుకు హత్తుకుంటుంది.

మనసు మాట వినదు కాని పాట  వింటుంది. మనసు గతి ఇంతే.

అధునా 

when చిత్ర , శంకర్ మహదేవన్ & విద్యా సాగర్ collaborate - the result is bound to be awesome

 

Pullipulikalum Aattinkuttiyum

అనేది ఒక tongue  twister కాదు. ఒక మళయాళ చిత్రం (2013).  thanks to గూగులమ్మ & youtube అందులోని ఈ అద్భుతమైన పాట నా కంట/చెవిన పడింది. serendipity అంటే ఇదేనేమో. 

పాట బాణీ , చాయాగ్రహణం ,  శంకర్ మహదేవన్, చిత్రల గానం , దర్శకుడి , నటీ నటుల , editor ప్రతిభ, location  ఒకదానికొకటి తోడై మనసుకు హత్తుకుపోతాయి. the song picturisation oozes class. పాట మొత్తం backwaters లో  boat లో చిత్రీకరించటం ఎంతో బాగుంది. 

మరీ పాటలో  3. 00 నుంచి 3. 12 వరకు 4.23 నుంచి 4.46 వరకు మరీ గొప్పగా తీశాడు. దర్శకుడు, cameraman కు hatsoff . 

 దాదాపుగా ఇరవై సార్లు చూసినా నాకు ఇంకా చూడాలని వినాలని అనిపించిన పాట ఇది. 
తెలుగులో కూడా ఇటువంటి classy పాటలు వస్తే బాగుంటుంది అని ఆశ . 
this gem of a song has sort of compelled me to write this post

మండుటెండల్లో మల్లెలు, మంచి గంధం ఇంకా కొంచెం మలయమారుతం .

మలయమారుతం ఉదయరాగం. మేలుకొలుపులకు అనువుగా ఉంటుంది. మల్లెమొగ్గలపై నిలిచిన నీటి తుంపరలంత నవ్యంగా ఉంటుంది.

ఒక్క పాట ను పునశ్చరణ చేసుకుంటాను.

ఈ పాట 'ఒరు ఓడై నదియాగిరదు' అన్న చిత్రం లోనిది. పాడినవారు కృష్ణ చంద్రన్, శశిరేఖ. సంగీతం ఇళయరాజా. ఈ పాట మలయమారుతానికి ఒక చక్కని ఉదాహరణ. పాటలో రఘువరన్ dance చేస్తే amusing గా అనిపిస్తుంది. ఇదే cinema లో ఇళయరాజా రీతిగౌళ లో ఒక  అద్భుతమైన పాట స్వరపరిచాడు.

మలయమారుతం  విన్న తరువాత వేసంకాలంలో తెల్లారగట్ల చన్నీటిస్నానం చేసినట్టుగానూ పునర్జన్మ ఎత్తినట్తుగానూ అనిపిస్తుంది.  కొత్తకుండలో నీళ్ళు తాగినట్టుగా కూడా ఉంటుంది. మంచిగంధం మైనలదికొన్నట్టుగా కూడా ఉంటుంది. 

వేసవి మధ్యాహ్న వేళ  చలివేన్దిర పెట్టినట్టుగా, మజ్జిగలో నిమ్మపండుపిండి, చిటికెడు ఉప్పు, కరివేపాకు వేసి తాగి సేదతీరినట్టుగా కూడా ఉంటుంది.

మలయమారుతంలోని 'కొండగాలి తిరిగింది పాటను, మేలుకో శృంగార రాయ' అన్నమయ్య పాటను పాత టపాలలో  చెప్పుకున్నాను. 

అయినా చైత్రంవచ్చీరాకముందే చిత్రంగా ఎండలు చిటపటమంటున్నాయి ఎందుకో. తొందరపడి ఏ కోయిలైనా ముందే కూసేసిందేమో. 

  

ఇదివరకే విన్నానా- మళ్ళీ కొత్తగా వింటున్నానా

కొన్ని పాటలకు మనసును దేశ, కాలాంతర సంచారం చేయించే లక్షణం ఉంటుంది. పాటలు విన్నతరువాత కాలమాగినట్టు, నయగారా జలపాతం హిమంగా మారే మహిమ ఏదో జరిగినట్టు అనిపిస్తుంది.

'విశ్వం దర్పణ దృశ్యమాన నగరీతుల్యం,  నిజాంతర్గతం'  అన్నట్టుగాను కొండ అద్దమందు కొంచమై ఉండదా అనికూడా అనిపిస్తూ మనసులోనే విశ్వదర్శనం అవుతుంది. .

ఆత్మసౌందర్యం ఉట్టిపడే అలాంటి మూడు పాటలను ఒక్కసారి గుర్తు చేసుకుంటాను.
మూడింటికీ ఇళయరాజా సంగీతం.

1) 'జొతెయలి జొతె  జొతెయలి' ఈ పాట గీత  (1981) అన్న కన్నడ చిత్రంలోనిది.  పాటలో బాలుగొంతు ఎంతో బాగుంటుంది. ఇదే బాణీలో పాట    cheeni kum చిత్రంలో కూడా ఉంది.

2) పుత్తం పుదు కాలై అనే ఈ పాట 'అలైగళ్ ఓయ్వదిల్లై ' (1981) (తెలుగులో సీతాకోక చిలుక) చిత్రంలోనిది.  గానం  s జానకి గారు. పాటను ఎంతో గొప్పగా 'clean vocals ' తో పాడారు.

3) 'పూ మాలయే'  - పగల్ నిలవు (1985) చిత్రంలోనిది. పాడినవారు ఇళయరాజా, s జానకి గారు.

ఇళయరాజా best output 1980 నుంచి 1988 కాలంలో ఇచ్చాడని నా అభిప్రాయం. సినీ సంగీతాన్ని తన avant garde quality తో redefine చేసాడు అని చెప్పవచ్చు.

పై పాటలు వచ్చి ముప్పై ఏళ్ళు అయినా ఇంకా contemporary గా అనిపిస్తున్నాయి. అది  గొప్ప పాటల లక్షణం.  విన్నకొద్దీ sense of  deja vu.