హంసానంది రాగం - కొన్ని సంగీత ముచ్చట్లు.

హంసానంది రాగం గురించి అనుకుంటే వెంటనే సాగర సంగమం చిత్రం లోని  వేదం అణువణువున నాదం పాట తలపుకు వస్తుంది. సంగీత పరంగా సాహిత్య పరంగా కొంచెం bumpy ride లాగా అనిపించినా బాగుంటుంది. పాట సాహిత్యం, సంగీతం, గానం, చిత్రీకరణ, అభినయం అన్నీ అద్భుతంగా కుదిరాయి.

నాలో రేగే నెన్నో హంసానందీ రాగాలై అని  రాగం పేరు జొప్పించడం ఎందుకు ? అనిపిస్తుంది. ఉద్విగ్నత తో పాడుతున్న వారు నేను హంసానంది రాగం లో పాడుతున్నాను అంటూ పాడతారా?

అయితే సినిమాలో పాట చిత్రీకరణలో భావోద్వేగాలు పండాయి.

ఈ రాగానికి హంసానంది అన్న పేరు ఎలా వచ్చింది తెలియదు. బహుశ:  హంస అంటే పరమాత్మ యొక్క ఆనందస్వరూపము  అయి ఉండవచ్చు.

ఈ రాగం గమనాశ్రమ అన్న మేళకర్త రాగం జన్యము. రాగం లో పంచమం వినియోగం లేదు.  ఈ రాగం హిందూస్తానీ సంగీతంలో సోహిని అన్న పేరు కలిగి ఉంది.

ఈ రాగం లో కర్ణాటక సంగీత trinity కృతులు లేవు. 

కొన్ని మంచి సినీ గీతాలు ఉన్నాయి.

1) Iconic song హాయి హాయిగా ఆమని సాగే - ( ఆదినారాయణ రావు - సువర్ణ సుందరి 1957 - ఘంటసాల - జిక్కి - సముద్రాల సీనియర్) Great composition in raga maalika. Majestic voice of Ghantasala. ఈ పాట హిందూస్తానీ రాగాల ఆధారంగా స్వరపరచబడినది.

పల్లవి - అనుపల్లవి - హంసా నంది / సోహిని 

చరణం -1 - బహార్ రాగం - ఏమో తటిల్లతిక మే మెరుపు

చరణం -2 -  జౌన్ పురి రాగం - చూడుమా చందమామ

చరణం 3 - యమన్ - కనుగవా తనియగా

మల్లాది రామకృష్ణశాస్త్రి, సముద్రాల, దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి గార్లు ఉభయ భాషా ప్రవీణులు. అయితే అచ్చ తెనుగు పదాలతో పాటలు అల్లడం వారికి ఇష్టం. 

Probably one of the all time great songs in Telugu. ఈ పాట హిందీలో రఫీ - లతా పాడారు. అయితే ఘంటసాల mesmerizing  గాత్రం లో ఉన్న majesty, magic తెలుగు వెర్షన్ లో స్పష్టం గా తెలుస్తుంది.

2) తంగమగన్ (1983) అన్న చిత్రం లో

రాతిరియిల్ పూత్తిరుక్కుం అనే పాట  (ఇళయరాజా - బాలు - జానకి) అద్భుతం. హంసానంది రాగం ఈ పాటలో చక్కగా ఆవిష్కృతమైంది. A beautiful song in the golden voice of SPB - S Janaki garu.

3) సోహిని రాగం యొక్క వివరణ ఈ

 lec-dem వీడియోలో వినవచ్చు.

4) బాలకృష్ణ ప్రసాద్ గారు పాడిన అన్నమయ్య కీర్తన - ఉన్నతోన్నతుడు ఉడయవరు - ఉడయవర్లు అంటే రామానుజాచార్యుల వారు. అన్నమయ్య వైష్ణవమత ప్రధాన ఆచార్యుల మీద వ్రాసిన కీర్తన.

ఈ రాగం అంటే దర్శకుడు రాఘవేంద్ర రావు గారికి ఇష్టం అని ఎక్కడో చదివాను. అన్నమయ్య చిత్రం లో 

తెలుగు పదానికి జన్మదినం పాట లో హంసానంది  వినిపిస్తుంది.

A good lec dem on hamsa nandi ragam by Smt. Radha Bhaskar .

హంస హంసాయ విద్మహే పరమహంసాయ ధీమహి।
తన్నో హంసః ప్రచోదయాత్॥ 🙏